Waarom het zo moeilijk is Wilders in het debat te verslaan?

Beschaving zit zijn opponenten in de weg!

Eigenlijk verbaast het me dat dit element zo weinig wordt genoemd in commentaren op de debat stijl van Geert Wilders. Men verwijst vooral naar zijn lange staat van dienst en zijn vermogen om anderen ruw onderuit te halen. Inderdaad, lang geleden moet hij hebben ontdekt dat zijn stijl van debatteren winst oplevert. Onze onvolprezen oud vicepremier Kaag was een van de weinigen die hem lik op stuk kon geven. Misschien dat hij daarom zo’n hekel aan haar had en haar graag als “heks” weg zette. Let wel: Sigrid Kaag bleef er wel beschaafd bij. Wat zij deed was duidelijke grenzen aangeven en hem op persoonlijk niveau de les lezen.

Doe normaal!

Zelfs Mark Rutte, onze debat koning, delfde soms het onderspit. Wie herinnert zich niet het “Doe normaal, man” moment in een Tweede Kamer debat. Rutte had er duidelijk niet van terug. Hij bleef wel (zuinigjes) lachen, maar meer dan de jij-bak “Doe zelf eens normaal” kwam er niet uit.

Twee soorten aanpak worden doorgaans aanbevolen

• De eerste aanpak wordt genoemd: hard op de inhoud, zacht op de persoon. Prima aanpak, past ook goed bij de algemene beschavingsnorm voor optredens in het hoogste orgaan van onze democratie. Maar helaas werkt dat bij Wilders en zijn volgelingen nauwelijks. Net als bij andere autocraten (Trump is het meest bekende voorbeeld) wordt niet geschroomd om de inhoudelijke kritiek met halve of hele onwaarheden te neutraliseren. Alexander Pechtold was een van de weinigen die Wilders op dit punt partij kon bieden. Naast Kaag waren Pechtold en D66 als geheel dan ook de partijen in wie Wilders graag zijn tanden zette.
• De tweede aanpak heeft eigenlijk geen vaste naam. Laten we die “Lik op stuk” gedrag noemen. Dat betekent niet veel minder dan het kopiëren van Wilders gewraakte maar succesvolle gedrag. En daar wringt de schoen.

Lik op stuk betekent zelf ook onbeschaafd?

Ik zei het al: in ons belangrijkste democratische orgaan verwacht men (onderling maar ook de kijker) beschaafd gedrag. Zeker geen ordinair gescheld. En dat is precies de grens die Wilders lang geleden heeft doorbroken. De kijker kan er soms wel van genieten, maar reageert toch met verbazing en verminderd vertrouwen.

Niemand heeft ooit keurig kunnen beschrijven wat beschaving in deze context precies betekent, maar men weet het wel. Dat blijkt uit reacties van kijkers die regelmatig over “een zootje” spreken. We mogen ons dus gelukkig prijzen dat het parlement kennelijk in meerderheid bevolkt wordt door “van nature beschaafde” mensen. Die hebben er blijkbaar moeite mee voor een werkzame “Lik op Stuk” aanpak door een eigen beschavingsnorm te zakken.

Beschavingsnorm? Glad ijs?

Natuurlijk, ik heb me met dit stuk op glad is begeven. Want wie bepaalt de beschavingsnorm? Echter, binnen de context van het reilen en zeilen van ons parlement, en vooral van onze cultuur (er zijn landen waar men in het parlement letterlijk met elkaar op de vuist gaat) durf ik dit begrip toch los te laten op wat we zien gebeuren in ons hoogste orgaan.

Volgende keer meer afstand: een interactie analyse

In een volgende bijdrage zal ik proberen de debat ontwikkeling in ons parlement te beschouwen vanuit een interactie analyse. Die kan wellicht ook aanwijzingen geven voor een geslaagde aanpak. Ik weet nu al dat bij die analyse rekening moet worden gehouden met een gevreesde derde partij, namelijk de kijker, oftewel de kiezer!

Laurens

Trail of Life, 12-7-24

Foto: Pixabay